Smart contracts: fouten en fraude voorkomen met blockchain
Steeds meer organisaties verkennen blockchain technologie voor hun operationele proces en de eerste echte toepassingen zijn in gebruik genomen. Ook contractmanagement kan enorm profiteren van de unieke kenmerken die deze technologie biedt. Op korte termijn draait dit vooral om het bestrijden van fraude en voorkomen van fouten. Op de langere termijn zal steeds meer executie worden uitgevoerd door zogenaamde smart contracts en wordt het zogenaamde ‘control by design’ zoveel mogelijk geautomatiseerd. Kortom: gaandeweg kunnen organisaties steeds meer grip krijgen met een digitaal proces!
Wat is blockchain ook al weer?
Blockchain is een gedecentraliseerd (digitaal) transactiegrootboek waarmee partijen onderling kunnen samenwerken, zonder dat er een derde partij nodig is die toeziet op de integriteit van het grootboek. Anders gezegd, partijen kunnen gebruik maken van een gezamenlijke administratie waarbij de techniek afdwingt dat partijen niet eenzijdig de reeds opgeslagen data kunnen manipuleren. Dit technologische transactiegrootboek is geheel geautomatiseerd, veelal open source en toegankelijk voor iedereen. Er zijn drie toepassingsgebieden te onderscheiden voor blockchain:
- Waarde-overdracht: het geautomatiseerd kunnen uitvoeren van transacties, zoals cryptocurrencies, tokens, etc.
- Niet wijzigbare dataopslag: het opslaan van data op een niet wijzigbaar medium
- Smart contracts: het kunnen toevoegen van niet wijzigbare logica die kan worden aangewend voor conditionele waarde-overdracht en/of dataopslag.
Wat zijn smart contracts?
Wikipedia omschrijft smart contracts als computerprotocollen die de onderhandeling of de uitvoering van een contract vereenvoudigen en handhaven. Een smart contract maakt het mogelijk om een overeenkomst te programmeren en vast te leggen in blockchain. Deze overeenkomst kan dusdanig worden geprogrammeerd, dat het veel afspraken die zijn gedefinieerd in het contract zelf kan uitvoeren. Deze slimme contracten zijn een digitaal alternatief voor reguliere contracten. Of het nu gaat om hypotheken, kadastrale gegevens, auteursrechten of outsourcing van diensten, de regels en voorwaarden worden geprogrammeerd in het contract zelf en de coderingen zorgen ervoor dat smart contracts zichzelf kunnen handhaven.
De bruikbaarheid van blockchain
Op dit moment is het daadwerkelijk zakelijk gebruik van blockchain nog beperkt. Dit heeft een aantal oorzaken. De technologie is nog zeer jong, waardoor er nog weinig expertise aanwezig is bij organisaties. Ook beperkt de waarde-overdracht toepassing zich nog tot cryptocurrencies, wat in vrijwel alle gevallen (nog) ongewenst is (gezien de volatiliteit). Schaalbaarheid, transactiekosten, onduidelijkheden in wet- en regelgeving en de AVG zijn factoren die tevens een rol spelen in de adoptie van de technologie. De mogelijkheid van niet wijzigbare dataopslag is echter wel al direct toepasbaar. Hier zien we nu de meest concrete toepassingen van in de praktijk. Voorbeelden zijn het valideren van een Rembrandt ets en het valideren van certificaten en diploma’s.
Wat betekent dit voor contractmanagement?
In veel processen wordt vertrouwd op de echtheid van informatie. Nu deze informatie zich meer en meer digitaal manifesteert, is echtheid moeilijker te controleren. Het aanpassen van een digitaal bestand is kinderspel. Gevolg is dat partijen in een samenwerking beiden de onderliggende documenten bewaren om te kunnen controleren of er niet eenzijdig is gemanipuleerd. Een tijdrovend en inefficiënte aanpak. Zeker wanneer deze documenten in een keten worden ‘doorgegeven’.
Hoe kan de ontvanger de echtheid controleren? Daar komt blockchain om de hoek kijken. Zoals in eerder genoemde voorbeelden wordt een digitale vingerafdruk (een hash) van het document opgeslagen op een niet wijzigbare blockchain. Te allen tijden is door iedereen te controleren dat het ontvangen document nog steeds overeenkomt met de destijds opgeslagen vingerafdruk: het document is authentiek. Hiermee is de echtheid van certificaten, octrooien, technische tekeningen, taxatierapporten, lab-uitslagen, etcetera te verifiëren. Ter bestrijding van fouten en fraude kunnen ook contracten, facturen, overeenkomsten en voorwaarden op een soortgelijke manier worden vastgelegd.
Wat is ‘control by design’?
Op langere termijn kunnen we de toepassing van blockchain uitbreiden door ook de condities en executie te automatiseren met smart contracts. We zouden het gehele ‘purchase to pay’ proces kunnen digitaliseren, inclusief de betaling. Dan is er echt sprake van digitale ‘control by design’ en ontstaat een veel efficiëntere uitvoering. Hoe snel dit gaat? Dat is moeilijk te voorspellen, maar steeds meer grote spelers betreden dit terrein. Nu Facebook onlangs kenbaar heeft gemaakt in 2020 met een laag volatiele cryptocurrency (Libra) te komen, waarmee bijvoorbeeld via Whatsapp kan worden betaald, kan adoptie en daarmee de waarde-overdracht toepassing momentum krijgen.
Kortom: hoogste tijd om meer inzicht en begrip van blockchain en smart contracts op te doen, om zo optimaal te kunnen profiteren van de voordelen van deze technologie!
